Sağlıklı yaşam hareketiyle birlikte gastronomi turizmi giderek önem kazanıyor. Türkiye mutfağı da son yıllarda turistlerin odağında. Akdeniz mutfağı içinde yer alan Türkiye mutfağının ünü de haliyle onlarca çeşit yöresel ottan geliyor. Mutfağımıza lezzet ve ün katan yöresel otları bir listede derledik.

Tüm dünyada iyi yaşam talebi giderek yükseliyor. Öyle ki bu talep, dünyada bir trend olmaktan çıkıp toplumların kültürünü değiştirme potansiyeline sahip bir “iyi yaşam hareketine” (wellness movement) dönüştü bile. “İyi yaşam hareketi” giderek yaşam biçimlerimizi ve alışkanlıklarımızı değiştiriyor.

Dünyada sağlıklı yaşam bilincinin yükselmesiyle birlikte yerel mutfaklara ilgi de arttı. Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) raporuna göre, dünyada sayısı 1 milyarı aşan turistlerin yüzde 88’den fazlası, “Tatil destinasyonu tercih ederken yemek benim için çok önemli.” diyor.

Turistlerin “kalbine giden yol midesinden geçiyor”

Bu kadar çok turistin, “kalbine giden yol midesinden geçerken” bu yolun Türkiye’ye de çıkması şaşırtıcı değil. Türkiye zengin yerel mutfağıyla gastronomi turizminde giderek daha fazla öne çıkıyor.

Rakamlar da turizimde “kalp – mide” ilişkisini doğrular nitelikte. TÜRSAB’ın ‘Gastronomi Turizmi Raporu’na göre, Türkiye’de turizm gelirleri içinde en büyük pay yeme ve içme alanından sağlanıyor. 2014 yılından bu güne kadar, turistlerin Türkiye’de yaptığı toplam harcamalar içinde yeme ve içmeye ayrılan oran yüzde 19 ve 20’lerde seyrediyor. Bu şu demek: Turistler konakladıkları otellere, yemeğe verdikleri önem kadar dikkat etmiyorlar.

Türkiye’nin, gastronomi turizmi alanında sahip olduğu bu potansiyelin arkasında tabii ki yerel mutfakların zenginliği var, ki bu zenginlik de en önemli kurumlarca tescil edilmiş durumda. Örneğin Hatay ve Gaziantep, zengin mutfakları sebebiyle UNESCO’nun ‘Yaratıcı Şehirler Ağı Listesi’nde bulunuyor. UNESCO’nun ‘İnsanlığın Somut Olmayan Kültürel Mirası Listesi’ arasındaysa geleneksel tören keşkeği, Mesir Macunu Festivali ve Türk kahvesi ve geleneği yer alıyor.

Türkiye mutfağı otlarıyla ünlü

Peki, Türkiye mutfağının gastronomi turizmi alanında ilgi çekmesinin esbab-ı mucibesi ne? İşte, bu soruya yanıt vermek için dünyada gastronomi turizmi hareketlerine bakmak şart. Bu haraketi, sağlıklı beslenme veya ‘iyi yaşam hareketi’ şekillendiriyor. Hal böyle olunca da sağlıklı beslenmede önemli bir yeri olan Akdeniz mutfağı, gastronomi turizminin odağında yer alıyor.

Akdeniz mutfağı, coğrafi konumu nedeniyle Türkiye mutfağının da önemli bir bölümüne hakim. Türkiye mutfağının hiç azımsanmayacak büyük bölümü, toprak ananın koynundan kopup gelen otlardan ve sebzelerden oluşuyor. Çeşit çeşit otlar yemeğe, salataya, mezeye veya içeceğe dönüşüyor.

Türkiye mutfağının ünlenmesine neden olan, mutfağımızın en nefis yemeklerine tad veren otları geniş kitlelere tanıtmak için bir liste derledik. Yemeklerde kullanılan otların en ünlüler şunlar:

Rezene: “Arapsaçı” ismiyle de biliniyor. Dayanıklı ve keskin anason kokusu ve aromasıyla pek çok yemeğe rayiha katmak için kullanılıyor. Örneğin Girit’te et yemeklerine tat ve koku verirken, Ege ve Akdeniz’de karışık ot kavurmalarında, böreklerde veya balık yemeklerinde kullanılıyor.

Ebegümeci: Halk arasında Ebegömeç, ilmik, kazankarası, tolik, habbaze, develik, hamaylık, inek alnı, benice, kabalık, ale gümeci, gaba, kömeç adlarıyla da biliniyor. Bazı bölgelerde yapraklarıyla sarma yapılıyor. En yaygın olarak kavurması yapılıyor, körpe yaprakları ayrıca börek harçlarında kullanılıyor. Yaprakları salatalarda, sürgünleri ise çorbalarda kullanılıyor.

Hardal Otu: Tohumları ilaç yapımında, taze filiz ve yaprakları ise salatalarda kullanılıyor. Bazı bölgelerde et yemeklerinde çeşni oluyor.

Turp Otu: Kavurması veya salatası yapılıyor, farklı yemeklerde tatlandırıcı olarak kullanılıyor.

Karahindiba: Radika ve acı marul olarak da biliniyor. Körpe yapraklar çiğ olarak yenilebiliyor. Tomurcuklarından turşu kuruluyor. Mantarlı kavurması, yoğurtlu yemeği (borani), patatesli salatası, köftesi yapılıyor.

Isırgan: Dünyanın birçok bölgesinde tıbbi bitki olarak yıllardır kullanılıyor. Çorbası, salatası, yemeği, böreği, köftesi, karışık ot kavurması, bulgur ve pirinç pilavları yapılıyor.

Şevketi Bostan: Akkız ve bostan otu olarak da biliniyor. Turşusu kuruluyor. Yumurtalı yemeklerde kullanılıyor. Salatası yapılıyor.

Hodan: Yumurtalı kavurması sıkça yapılıyor. Etli yemeklerde, böreklerde, salatalarda kullanılıyor.

Işkın: Taze sapları ve yaprakları çiğ olarak tüketiliyor. Salata veya börek harcı yapımında da kullanılıyor.

Kazayağı: Körpe yapraklar bazı bölgelerde çiğ olarak yense de genellikle pişiriliyor. Ege’de tek başına veya diğer otlarla birlikte kavuruluyor. Börekler ve etli yemeklerde kullanılıyor. Bulgur veya pirinçle pişiriliyor. Sarımsaklı yoğurtla mezesi yapılıyor.

Labada: Ege’de sevilen bir kıymalı sarma malzemesidir.  Ayrıca pilav ve çorbada kullanılıyor. Doğu Anadolu Bölgesi’nde kurutulmuş olarak da satılıyor.

Madımak: Sarımsaklı yoğurtla mezesi, çorbası, yumurtalı yemeği, pilavı, pastırmalı yemeği, cacığı yapılıyor.